آموزش آنلاین؛ جبر امروز، انتخاب فردا
هر چند قدمت آموزش آنلاین به سال‌های قبل از پاندمی کرونا برمی‌گردد اما تبدیل شدن آن به سبک و سیاق ثابتی در نظام آموزشی و پررنگ شدن آن برای تمام سطوح آموزشی از پیش از دبستان تا دانشگاه، نتیجه همه گیری کرونا و محدودیت‌های ناشی از این اتفاق بود. کرونا، نظام آموزشی را وادار کرد تا فراتر از شکل و شمایل کلاسیک کلاس و درس، به دنبال روش‌های جدید آموزش بگردد. در تمام دنیا موسسات آموزشی از مدارس تا دانشگاه‌ها، شروع به جست و جوی پلتفرم‌هایی کردند تا امکان ادامه جریان تحصیل و برگزاری کلاس‌ها را برای آنها فراهم کند. حالا، بعد از ۲ سال از شروع پاندمی کرونا، بازگشایی بسیاری از کلاس‌های حضوری و راه افتادن مجدد جریان آموزش کلاسیک در بسیاری از کشورها، آموزش آنلاین هم چنان یکی از روش‌های پیشنهادی برای درس خواندن و یادگرفتن است.
حتی بعد از پایان دوران پاندمی ، بی تردید این تکنیک آموزشی توسط دانشجویان و دانش آموزان سراسر دنیا به کار گرفته می‌شود تا با دور زدن هر نوع محدودیت زمانی و جغرافیایی خود را به منابع یادگیری دلخواه و مطلوبشان برسانند. در مقابل، مجموعه‌های آموزشی هم دیگر می‌دانند که باید آموزش آنلاین را به یکی از گزینه‌های ثابت و همیشگی خود اضافه کنند. واقعیت این است که در این دوران، آموزش آنلاین نه فقط برای ادامه آموزش آکادمیک بلکه برای گسترش دایره مهارت‌ها و توانایی‌ها از سوی افراد مختلف جامعه به کار گرفته شده؛ از کلاس‌های ورزش تا حوزه‌های مختلف هنری در فضای مجازی برگزار شدند و برای هر ۲ طرف، معلم و شاگرد محاسنی در پی داشتند که غیر قابل چشم پوشی است.
در ماه‌های اخیر با وجود کنترل نسبی کرونا و دیده شدن روزنه‌های بازگشت به دوران قبل از کرونا، هم چنان درخواست برای کلاس‌های انلاین رو به افزایش است و انتظار می‌رود که این روند صعودی بعد از کرونا هم ادامه پیدا کند.
مانند تمام روش‌ها و تکنیک‌های آموزشی، سیستم آموزش آنلاین هم ویژگی‌ها، خوبی‌ها و بدی‌های خودش را دارد که در این مقاله به توضیح و تشریح آنها خواهیم پرداخت.
محاسن سیستم آموزش آنلاین
بهره وری و راندمان بالا
آموزش آنلاین به معلمان برای آموزش با بهره وری بیشتر کمک کرده و می‌کند چون معلمان می‌توانند در فضای آنلاین با ابزارهای مختلفی مانند ویدئو، پی دی اف، پادکست و … مباحث درسی را مطرح کنند. مولتی مدیا بودن در فضای مجازی به کمک اموزش هم می‌آید و تبدیل به ابزارهای اموزشی در راستای این هدف می‌شود. کتاب‌ها و جزوه‌ها که منبع اصلی آموزش کلاسیک محسوب می‌شوند، روزگاری تنها ابزار معلمان بودند اما با پیشرفت تکنولوژی، ابزارهای جدید اضافه شدند که آخرینش هم همین امکان برپایی کلاس‌های به صورت انلاین و با فاصله‌های نجومی است.
داشتن حق انتخاب در زمان و مکان
ویژگی بارز و متمایز کلاس‌های آنلاین این است که به دانش آموزان اجازه می‌دهد، از هر جایی، بدون توجه به موقعیت جغرافیایی معلم یا موسسه اموزشی، در کلاس حاضر شوند. با این روش، امکان شکل گیری ارتباطات این افراد به موقعیت جغرافیایی‌شان محدود نمی‌شود.
احتمال از دست دادن کلاس‌ها کم است
اغلب نرم افزارهایی که بستر برپایی کلاس‌های آنلاین می‌شوند، امکان ضبط و حفظ جلسات را دارند؛ به همین دلیل احتمال از دست دادن یک جلسه آموزشی به حداقل می‌رسد.
مرزها و فاصله‌ها بی معنی می‌شوند
یک دانشجو در هر جای دنیا، فرصت استفاده از جلسه سخنرانی و برقراری ارتباط با استادی از آن سوی دنیا را دارد. فاصله‌ها مانع استفاده از دانش و تجربه استادان نمی‌شود و محرومیت برای دانشجویان مستعد و جویای علم به وجود نمی‌آید.
شخصی سازی میسر می‌شود
روش یادگیری هر فردی با دیگری متفاوت است؛ یادگیری در برخی افراد بر مبنای حس دیداری است یعنی با دیدن نقشه، نمودار، تصویر و… مطالب را درک می‌کنند. بعضی‌ها گوش تیزی دارند و با شنیدن به عمق مطلب پی می‌برند. برای بعضی‌ها حضور در کلاس و قرار گرفتن در کنار بقیه باعث ترغیب حس یادگیری و درک مطالب می‌شود. بعضی‌ها با حضور در جمع بزرگ کلاس معذب می‌شوند. حالا در سیستم آموزش آنلاین، هرکسی می‌تواند روش و شرایط مطلوب خودش را انتخاب کند و به یادگیری بپردازید. همه مجبور نیستند از یک روش و سبک پیروی کنند.
ارزان‌تر است
شاید خیلی‌ها سودای تحصیل در فلان دانشگاه و فلان مدرسه را داشته باشند که به دلیل هزینه‌های سنگین میسر نباشد اما کلاس‌های آنلاین ارزان‌تر هستند و چون هزینه‌های جابه جایی و اقامت در شهر دیگری را به فرد تحمیل نمی‌کنند، آموزش‌های اقتصادی‌تری به حساب می‌آیند و فرصت تحقق رویا را به خیلی از افراد می‌دهند.
سطح یادگیری افزایش یافته است
تحقیقات در ۲ سال اخیر و بعد از آنلاین شدن بسیاری از دوره‌های آموزشی نشان داده، بنا به تمام دلایل گفته شده در بالا، سطح یادگیری افزایش یافته است چون همان طور که گفته شد کنترل زمان، مکان و حتی شیوه دریافت مطلب در اختیار خود افراد است و می‌توانند با توجه به ویژگی‌های فردی و شخصی خود درس بخوانند مثلا کسی که درسکوت شب، بهتر از هیاهوی روز درس می‌خواند.
سبزتر است
آموزش آنلاین برای حفظ محیط زیست بهتر است چون تحقیقات موسسه‌ای در بریتانیا نشان داده، آنلاین شدن کلاس‌ها تا ۹۰ درصد در مصرف انرژی صرفه جویی کرده و از سوی دیگر ۸۵ درصد تولید دی اکسید کربن را کاهش داده است.
معایب آموزش آنلاین
عدم تمرکز
یکی از بزرگ‌ترین معضلات آموزش آنلاین برای محصل و معلم پایین آمدن سطح تمرکز است. قرار گرفتن در محیط کلاس، تا حد زیادی باعث تمرکز می‌شد اما حالا در محیط خانه، با وجود محرک‌های محیطی فراوان، تمرکز کردن و متمرکز ماندن روی بحث در تمام طول کلاس سخت است.
کنترل کلاس
برای معلمان کنترل کلاس انلاین بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از کلاس‌های حضوری است و باید تکنیک‌های متفاوتی را برای اداره این سبک کلاس‌ها یاد بگیرند.
- تکنولوژی و مشکلات آن
آموزش آنلاین به طور کامل وابسته به تکنولوژی است. همان قدر که تکنولوژی امکان برگزاری چنین کلاس‌هایی را فراهم کرده است، با کوچک‌ترین اختلالی در سیستم این کلاس‌ها از بین می‌روند.
آموزش آنلاین به طور کامل وابسته به تکنولوژی است. همان قدر که تکنولوژی امکان برگزاری چنین کلاس‌هایی را فراهم کرده است، با کوچک‌ترین اختلالی در سیستم این کلاس‌ها از بین می‌روند.
مشکلات روحی و احساس تنهایی
ما انسان‌ها آدم‌های اجتماعی هستیم و حضور در محیط های آموزشی علاوه بر فرصت یادگیری، تامین کننده نیازهای اجتماعی و معاشرتی بوده است. در کلاس‌های آنلاین این جنبه از آموزش جمعی حذف می‌شوند و مشکلاتی را برای افراد مثل حس تنهایی، افسردگی، سرخوردگی و… به همراه دارد. به همین دلیل برگزارکنندگان کلاس‌های آنلاین سعی می‌کنند، خارج از زمان و فضای کلاس، با کمک شبکه‌های اجتماعی ارتباط دانشجویان یا دانش آموزان و معلمان را حفظ کنند.
نگرانی بابت سلامت
تبدیل بخش عمده کلاس‌ها به کلاس‌های آنلاین، به معنی ساعت‌ها استفاده از موبایل، لب تاب یا کامپیوتر است که باعث نگرانی از شرایط جسمی بچه‌ها شده است. آسیب‌های این اتفاق از افزایش وزن به دلیل عدم تحرک تا مشکلات حادتر خواهد بود.
آینده آموزش آنلاین
نگاهی گذرا به آنچه گفته شد هم نشان می‌دهد، کفه ترازو به نفع محاسن و فواید اموزش انلاین سنگین‌تر است. سرمایه گذاری در بازار آموزش آنلاین در سال ۲۰۱۹ ۱۸ بیلیون دلار بوده و با رشدی که داشته پیش بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ به ۳۵۰ بیلیون دلار برسد. بسیاری از استادان برجسته دنیا بر این باورند که تجربه تدریس متفاوتی را در کلاس‌های آنلاین پشت سر گذاشتند که ارزشمند بوده است. موسسات و نهادهای آموزشی از پلتفرم‌های مختلفی استفاده می‌کردند که اغلب آنها امکان گفت و گو و تبادل نظر محصل و معلم را در خارج از ساعات کلاس هم فراهم می‌کردند. براساس نظر سنجی انجام شده از اساتید دانشگاه، این ارتباطات تازه و متفاوت، فرصت تجربه‌های منحصر به فردی را برای هر ۲ طرف فراهم کرده و سطح یادگیری را ارتقاء داده است. در این نظر سنجی، اغلب اساتید گفته اند، حتی بعد از حضوری شدن کلاس‌ها، از این پلتفرم ها برای حفظ ارتباط استفاده خواهند کرد.
در حالی که عده‌ای بر این باورند که رشد ناگهانی و برنامه ریزی نشده آموزش آنلاین بدون تهمیدات قبلی و پیش بینی کردن زیرساخت‌های لازم به تجربه موفقی منجر نشده است اما عده‌ای دیگر، این روش نوین را سرشار از فواید و محاسن غیر قابل انکار می‌دانند و معتقدند آموزش آنلاین دیر یا زود، پرطرفدارترین و اصلی‌ترین شیوه آموزشی در سراسر دنیا و در تمام مقاطع تحصیلی خواهد شد.
چالش عمده پیش روی آموزش آنلاین
بزرگ‌ترین چالش و نگرانی از آموزش آنلاین، از بین رفتن حق عمومی همه افراد دنیا برای دسترسی به آموزش رایگان است. براساس آمار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، در کشورهای توسعه یافته چنین نگرانی وجود ندارد چون در کشورهایی چون سوئیس، اتریش، استرالیا و … ۹۱ درصد دانش آموزان به کامپیوتر و اینترنت دسترسی دارند ولی این عدد در کشورهایی مانند اندونزی به ۳۴ درصد می‌رسد.
این گونه می‌توان نتیجه گرفت که مفید و سودمند بودن آموزش آنلاین به امکانات فرد بستگی دارد؛ برای کسانی که به تجهیزات لازم و اینترنت مطمئن دسترسی دارند، انتخاب مناسبی است که می‌توانند یادگیری راحت‌تر و سریعتری را تجربه کنند چون تحقیقات نشان داده در آموزش آنلاین سرعت یادگیری تغییر چشمگیری می‌کند؛ 40-60 درصد زمان کمتری از فرد می‌گیرد چون زمان‌هایی مثل زمان رفت و آمد و… حذف می‌شود. این زمان، به زندگی فرد باز می‌گردد که برای افراد مستعد و پویا، زمان تجربه‌های تازه و کارهای نکرده می‌شود.
کارشناسان بلواسکای (BlueSky) می‌توانند ضمن ارائه اطلاعات جزیی و دقیق، بهترین انتخاب‌ها را با توجه به شرایط فردی و شخصی، به شما پیشنهاد دهند.
نظرات
اولین نفری باشید که نظر می دهید